Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Sermaye Piyasaları ve Finansal Kuruluşlar Dairesi Başkanı Serdar Çelik, küresel piyasalar açısından, faizlerin düşeceği düzeyin salgın öncesi periyoda kıyasla daha yüksek olacağını belirterek, “Mevcut borçluluk nedeniyle borç ödeme maliyetlerini herkes için artıracak. Devletlerin bütçelerinde kesintiler olacak, şirketler zorlanacak. OECD olarak, bu sürecin yakından izlenmesi gerektiğini düşünüyoruz.” dedi.
Anadolu Ajansının Küresel İrtibat Ortağı olduğu Avrasya Merkezi Saklama Kuruluşları Birliği (AECSD) & Afrika ve Ortadoğu Saklama Kuruluşları Birliği (AMEDA) İstanbul Doruğu 2024’e katılan Çelik, sürdürülebilir yatırım araçlarını ve global piyasaları kıymetlendirdi.
Çelik, salgın vaktinde pek çok devletin harcamalar manasında muslukları açmak zorunda kaldığını, bu sayede piyasaların çalıştığını ve işsizlik oranının düzeltilmesine dair pek çok devletin kamu harcamalarını artırdığını söyledi.
Salgın devrinde yapılması gereken müdahalelerin yapıldığını lakin her müdahalenin yan tesirleri olduğunu lisana getiren Çelik, şunları kaydetti:
“O yan etkiyi dünya enflasyon olarak yaşadı. Bugün dünyada enflasyon açısından hava daha müspet. Yakın vakitte faiz indirimleri başladı lakin biz genelde şu noktaya dikkat ediyoruz, dünyada borçluluk oranları çok yüksek olduğu için hem şirketlerin hem de devletlerin bu durumu yakından takip etmesi gerekiyor. Global piyasalar açısından, faizlerin düşmesini beklesek de düşeceği düzey salgın öncesi periyoda kıyasla daha yüksek olacak. Yani istikrara ulaşacağımız nokta, son 10 yılda neredeyse sıfır faizle çok ucuza borçlandığımız periyot üzere olmayacak. Bugünkü düzeylerin altında olsa da daha orta bir düzeyde dengelenecek. Bu da mevcut borçluluk nedeniyle borç ödeme maliyetlerini herkes için artıracak. Devletlerin bütçelerinde kesintiler olacak, şirketler zorlanacak. OECD olarak, bu sürecin yakından izlenmesi gerektiğini düşünüyoruz.
”GELİŞMİŞ ÜLKELERDE KURUMSAL YATIRIMCILARIN ROLÜ GİDEREK BÜYÜDÜ”
Çelik, gelişmiş ülkelerde piyasanın büyük bir kısmının kurumsal yatırımcılar tarafından denetim edildiğine işaret etti.
Bu oranın ABD’de yüzde 70-80 civarında olduğunu belirten Çelik, “Kurumsal yatırımcı olarak gördüğümüz emeklilik fonları, yatırım fonlar üzere aktörlerin rolleri son derece kıymetli. Hem yatırımcıları yanlışsız yönlendirmeleri hem de hakikat yatırımlar yapmaları açısından kritik bir fonksiyon üstleniyorlar.” diye konuştu.
Bugün gelişmiş ülkelerde kurumsal yatırımcıların rolünün giderek büyüdüğünü lakin gelişmekte olan ülkelerde, Türkiye de dahil, bu rolün hala çok düşük düzeylerde olduğunu aktaran Çelik, şöyle devam etti:
“Örneğin, emeklilik sistemlerinin sermaye piyasalarına yatırım oranı düşük. Kurumsal yatırımcılar uzun vadeli ve işi bilen yatırımcılardır ancak gelişmekte olan ülkelerde hisseleri yüzde 20’nin altında. Bu durum aslında, büyük bir potansiyele de işaret ediyor. Biz daha fazla kurumsal yatırımcının olduğu ve bunların sermaye piyasaları aracılığıyla daha fazla yatırım yaptığı bir modeli tavsiye ediyoruz.”
”SÜRDÜRÜLEBİLİR TAHVİLLERİN DAHA GÜZEL İŞLEMESİ İÇİN YAPILMASI GEREKEN ÇOK ŞEY VAR”
Çelik, sürdürülebilir tahvillerin farklı çeşitlere ayrıldığını, son 2-3 yılda bu tahvillerin evvelki periyoda kıyasla 4-5 kat büyüdüğünü tabir etti.
Sürdürülebilir tahvil ihraçlarının devletler dahil 1 trilyon dolara yaklaştığını anlatan Çelik, şu bilgileri paylaştı:
“Bu ihraçların yarısına yakını şirketler, geri kalanı ise devletler tarafından gerçekleştiriliyor. Pazar aslında büyüyor fakat hala tahvil piyasasının yüzde 10 üzere küçük bir kısmını oluşturuyor ama büyüme potansiyeli yüksek. Sürdürülebilir tahviller, iklim ve öbür toplumsal hususlarla uğraşta önemli bir araç olup, kıymetli bir finansman sağlıyor. Ayrıyeten hem yatırımcılar hem de şirketler açısından daha net planlama yapılmasını mümkün kılıyor.
OECD olarak yaptığımız çalışmada, sürdürülebilir tahvillerin daha düzgün işlemesi için yapılması gereken çok şey olduğunu gördük. Özellikle, şirketlerin verdikleri sözleri tutup tutmadıklarına dair bir yaptırımın olmaması bir zayıflık olarak öne çıkıyor. Sonuçta, şirketler bu parayı iklim yatırımlarında ya da güç kullanımını düzeltmede kullanacaklarına dair kelam veriyorlar fakat bu kelamların tutulmamasının bir yaptırımı yok. Bu, kıymetli bir eksiklik. Bir öteki zayıflık ise kâfi proje olmamasından kaynaklanıyor. Birden fazla tahvil ihracında, şirketler bu parayı çevresel olmayan projelere ya da mevcut projelerin prefinansmanında kullanıyor. Örneğin, 1 milyar dolarlık bir ihraç yapıldığında, bu paranın ne kadarının yeni projelere ayrıldığı konusunda önemli soru işaretleri var.”