TİCARET Bakanlığı tarafından uzun süredir üzerinde çalışılan ve araç ticaretine yönelik tüm kuralları kapsamlı biçimde ele alan yeni yönetmelik dün Resmi Gazete’de yayınlandı. “Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti” ismiyle yayınlanan yeni yönetmelik kapsamında artık distribütörler, bayiler, galeriler, ikinci el satış platformları, ekspertizler dahil araç ticaretinin tüm paydaşları için kurallar belirlenmiş oldu. Hem araç ticaretini yapanların hem de tüketici mağduriyetle-rinin önüne geçilmesi hedeflenen yeni yönetmelikte; ikinci el araç ticaretinde İnançlı Ödeme Sistemi’nin kullanımı-nın mecburiliği, yetki evrakı olmayanların ikinci el araç ticareti yapamaması, ikinci el araçlara garanti verilmesi, sıfır araç satışında kapora oranının yüzde 10 olarak belirlenmesi üzere birçok kıymetli düzenleme yer alıyor. İşte araç ticaretini sil baştan düzenleyen yeni yönetmelikte öne çıkan ve haksız ticari uygulamalara yasaklar getiren birtakım düzenlemeler şu halde:
SIFIR KM SATIŞLARI
Distribütörler, yetkili satıcıyı 1 ay içinde son 3 yıllık satışlarının aylık ortalamasından fazla taşıt almaya zorlayamaya-cak. Fatura tarihinden sonra taşıt fiyatında artış yapamayacak yahut taşıtı 15 gün içinde yetkili satıcıya teslim etmek durumunda kalacak. Taşıt satışını, kendisinin yahut bir oburunun mal yahut hizmetini alma kaidesine bağlayamayacak.
Bayiler, vergilerin alıcı tarafından ödendiği andan itibaren taşıtın satış fiyatını arttıramayacak ve alıcıya taşıt fiyatını sabitleme hakkını bildirecek. Alıcının vergileri ödediği tarihten itibaren 15 gün içinde taşıtı alıcıya teslim edecek. Sipariş tarzı satışlarda, yazılı olarak yahut elektronik ortamda sipariş formu düzenlenecek ve tıpkı gün alıcıya teslim edilecek. Sipariş edilen taşıt, 45 günden fazla olmayacak biçimde formda belirtilen müddet içinde alıcıya teslim edilecek ve en kıymetlisi taşıt teslimine 7 gün kalıncaya kadar satış fiyatının yüzde 10’undan fazla kapora alamayacak. Ayrıyeten alıcı, sipariş formunun düzenlendiği tarihten itibaren 14 gün içinde siparişini rastgele bir cezai kurala maruz kalma-dan iptal edebilecek.
Sahte para kullanılması ihtimali, nakit ödeme zorluğu ve satış bedelinin ödenmemesi riskinin ortadan kaldırılması emeliyle, ikinci el araç satışlarında İnançlı Ödeme Sisteminin herkes tarafından kullanılması zarurî hale getirildi. Bu düzenlemeyle, taşıt alım satımında dolandırıcılık faaliyetlerinin önüne geçilmesi hedeflendi.
İKİNCİ EL SATIŞLARI
Yetki evrakı olmadan ticari faaliyet kapsamında ikinci el motorlu kara taşıtı pazarlama yahut satışı yapamayacak. Bir takvim yılı içinde direkt yahut aracılık yapılmak suretiyle üçten fazla ikinci el motorlu kara taşıtı satışı yapılması halinde, aksi Bakanlıkça tespit edilmedikçe her bir satış ticari faaliyet kabul edilecek.
İkinci el araç ticareti yapan satıcılar, model yılına nazaran 8 yaşın yahut 160 bin km’nin altında olan ve tescil evrakında araç sınıfı M1, M1G, N1 ve N1G olan taşıtların motor ve şanzımanı ile elektrik ve elektronik sistemleri için, alıcıya satış tarihinden itibaren 3 ay yahut 5 bin km garanti verecek.
Üretici tarafından yenilenmiş ikinci el motorlu kara taşıtı satışlarında garanti mühlet, satış tarihinden itibaren 1 yıl yahut 20 bin kilometre olacak. İşletme, garanti kapsamına giren konuları sigorta yaptırmak suretiyle de karşılayabilecek.
İLAN SİTELERİ
İlan siteleri yetki dokümanına sahip olmayan işletmelerin üyeliğine yahut kaydına müsaade vermeyecek. Gerçek kişinin ismi, soyadı ve T.C. kimlik numarası ya da yabancı kimlik numarası ile telefon numarası; hukuksal kişinin unvanı ve telefon numarasını üyelikten yahut ilanın yayımlanmasından evvel doğrulayacak. Her takvim yılında en az 1 sefer bu bilgilerin doğruluğunu denetim edecek, güncellenmesini sağlayacak ve bu bilgileri 5 yıl müddetle saklayacak.
ZİNCİRLEME MAĞDURİYETLER DÜZENLEME İLE SONA ERECEK
TİCARET Bakanlığı çok uzun süredir dalın çatı örgütlerinin taleplerini ve tüketicilerin mağduriyetlerini dinleyerek bu yönetmelik üzerinde çalışıyordu. Hürriyet gazetesi olarak Ekim 2023’te “araç ticaretine ‘çatı’ yönetmelik” başlığı ile otomotiv dalının tüm paydaşlarını ilgilendiren bir yönetmelik geleceğini birinci kere duyurmuştuk. Aslında uzun müddettir bu türlü bir yönetmeliğe muhtaçlık vardı, lakin pandemiden sonra tüketicilerin yaşadığı mağduriyetler, fahiş fiyatlar ve stokçuluk Bakanlığın bu mevzuyu büyük bir titizlikle ele almasına yol açtı. Sıfır araç satışında bayilerin yaşadığı stok ve amaç baskısını, ikinci elde yapılan usulsüzlükleri inceledi. Böylelikle distribütörlerin bayiler üzerinde kurduğu haksız baskılara, bayilerin tüketicileri zorladığı durumlara, ikinci elde yaşanan usulsüzlüklere, yetki evrakı bekleyen 40 bin satıcıya yakından şahit oldu.
Peki, yeni yönetmelik neler sağlayacak? diye soracak olursak hususlar halinde şöyle sıralayalabiliriz:
Araç alım ve satımında sağlıklı bir altyapı nihayet kurulmuş olacak.
Distribütörün bayiye, bayinin de bu baskı nedeniyle tüketiciye kurduğu baskı azalacak.
Bayiler başına nazaran komite alamayacak ve istediği tarihte teslimat yapamayacak.
İkinci el alım-satımında ‘Güvenli Ödeme Sistemleri’ ile mümkün dolandırıcılığın değerli ölçüde önüne geçilecek.
İlan siteleri aracılığıyla fiyatların manüple edilmesine müsaade verilmeyecek.
Stokçuluk, fahiş fiyat tarifesiyle araç fiyatlarında spekülasyon yapmaya çalışanlara mahzur olunacak.